Ι. Κουτσαμπασοπούλου, Ν. Κοτζιαμάνη, Δ. Κωνσταντίνου,  Α. Μπιντούδη, Α. Άγριου, Γ. Ροδοκαλάκης, Τ. Μαλκότση

Ακτινολογικό Εργαστήριο, Γ.Ν. Θεσσαλονίκης «Παπαγεωργίου» 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Εισαγωγή: Είναι σημαντικό να διερευνήσουμε  τις εστιακές ασύμμετρες περιοχές στο μαστό,  γιατί μπορεί να υποκρύπτουν την παρουσία νεοπλάσματος,  ειδικά αν αυτό συνοδεύεται από  ψηλαφητή μάζα.   Σκοπός: Σκοπός αυτής της μελέτης είναι να  περιγράψει τους διαφόρους τύπους των ασύμμετρων  μαστών, σύμφωνα με τα μαστογραφικά  και υπερηχογραφικά ευρήματα.   Μέθοδος-Υλικό: Πραγματοποιήθηκε μία αναδρομική  μελέτη στο τμήμα μαστού του εργαστηρίου  μας, σε 153 γυναίκες (ηλικίας 36 έως 67  ετών), που υπεβλήθησαν σε μαστογραφικό και  υπερηχογραφικό έλεγχο. Τα κριτήρια εισόδου των  επιλεγμένων γυναικών στη μελέτη μας ήταν:1) η  παρουσία ασύμμετρου ιναδενικού ιστού, 2) πυκνές  περιοχές που εμφανίζονται σε μία προβολή, 3)  διαταραχή στην αρχιτεκτονική δομή του μαστού,  4) εστιακή ασυμμετρία. Στη συνέχεια τα ευρήματα  αξιολογήθηκαν με υπερηχογραφικό έλεγχο σε  συνδυασμό με το κλινικό ιστορικό της ασθενούς  και τη σωστή χρήση του συστήματος BI-RADS.   Αποτελέσματα: 63 ασθενείς (ποσοστό 41%)  παρουσίασαν μαστογραφικά πυκνές περιοχές  σε μία από τις δύο προβολές. Σε 42 ασθενείς,  ποσοστό που αντιστοιχεί στο 28%, το ινοαδενικό  στοιχείο παρουσίασε ποσοτική ασυμμετρία συγκριτικά  στους δύο μαστούς. Εστιακή ασυμμετρία  και στις δύο προβολές απεικονίστηκε σε 34 ασθενείς  (ποσοστό 22%). Τέλος, σε 14 ασθενείς  (ποσοστό 9%) απεικονίστηκαν διαταραχές στην  αρχιτεκτονική του μαστού.   Συμπεράσματα: Η ασύμμετρη κατανομή του  ιναδενικού στοιχείου στους δύο μαστούς και οι  πυκνότητες που εμφανίζονται στη μία προβολή  ή και στις δύο προβολές δεν σχετίζονται με την  ύπαρξη κακοήθειας, εκτός αν υπάρχει ψηλαφητό  εύρημα ή διαταραχή στην αρχιτεκτονική του μαστού.  Στις περιπτώσεις αυτές, το υπερηχογράφημα  είναι καθοριστικής σημασίας για τη διερεύνηση  των ευρημάτων και τη διενέργεια βιοψίας, ώστε  να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη της κακοήθειας

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΑΣΤΟΥ

Ψηφιακή βελτίωση απεικόνισης πυκνού μαζικού αδένα και περιφέρειας στη μαστογραφία

Α.Π. Στεφανογιάννης [1], Λ. Κωσταρίδου [1], Χ.Π. Καλογεροπούλου [2], Ε. Λυκάκη [2], Γ. Παναγιωτάκης [1]

[1] Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών
[2] Κλινικό Εργαστήριο Ακτινολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Πατρών

Κατά τη λήψη μαστογραφικών εικόνων, η χρήση συνδυασμών φιλμ-ενισχυτικών πινακίδων υψηλής αντίθεσης οδηγεί σε υπερέκθεση και υποέκθεση των περιοχών του φιλμ που αντιστοιχούν στην περιφέρεια και στον πυκνό μαζικό αδένα αντιστοίχως, με παράλληλη υποβάθμιση της αντίθεσης. Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε ψηφιακή τεχνική βελτίωσης απεικόνισης των περιοχών αυτών. Η τεχνική αυτή λαμβάνει υπόψη τη μη γραμμική χαρακτηριστική καμπύλη του φιλμ, θεωρώντας την ως κύριο αίτιο υποβάθμισης της ποιότητας εικόνας, και βασίζεται σε μοντέλο φλοιών του μαστού για την αναπαράσταση του σχήματος και της σύστασης του. Τα βασικά στάδια της τεχνικής είναι η τμηματοποίηση, η οποία επιτυγχάνει την απομόνωση της περιοχής του μαστού από την περιοχή απ' ευθείας εκθέσεως, και η εφαρμογή φίλτρου. Η εφαρμογή του φίλτρου έχει ως σκοπό την ομογενοποίηση αμαύρωσης στο μαστό και παράλληλα, την αύξηση της απεικονιζόμενης αντίθεσης των υποεκτεθειμένων και υπερεκτεθειμένων περιοχών. Η προτεινόμενη τεχνική είναι ανεξάρτητη μεγέθους μαστού, συμμετρίας μαστού και γεωμετρίας λήψης.

Χρήση της ταξινόμησης BIRADS® (Breast Imaging Reporting And Data System) - Δυσκολίες και χρησιμότητα στην ελληνική πραγματικότητα

Ε. Λουράντος, Α. Κόγια, Ε. Βουτσινάς, Γ. Τούλης, Β. Χρηστάκη, Ε. Σαρίδου, Α. Δαρδούμπας, Θ. Νικολάου

Ακτινολογικό τμήμα, Γ.Ν.Ν. Βόλου

Σκοπός: Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η καταγραφή και η αξιολόγηση των ευρημάτων του μαστογραφικού ελέγχου, που έγινε στο Γενικό Νοσοκομείο Βόλου και η συσχέτισή τους με τα διεθνή πρότυπα, χρησιμοποιώντας την ταξινόμηση Breast Imaging Reporting And Data System (BIRADS®).
Υλικό-μέθοδος: Στο νοσοκομείο μας διενεργείται μαστογραφικός έλεγχος από το Σεπτέμβριο 2002. Χρησιμοποιήθηκαν τα πορίσματα του αρχείου μας από την αναφερθείσα ημερομηνία έως το Δεκέμβριο 2003, τόσο των μαστογραφιών που έγιναν για προληπτικούς (screening) όσο και για διαγνωστικούς λόγους (diagnostic). Κατόπιν ταξινομήθηκαν σε κατηγορίες σύμφωνα με το BIRADS Lexicon και στη συνέχεια υπολογίσθηκε η ειδικότητα, η ευαισθησία καθώς και η θετική προγνωστική αξία (PPV).
Αποτελέσματα: Σε σύνολο 781 ασθενών στην κατηγορία Ι ανήκουν 337 ασθενείς, 284 στη ΙΙ, 127 στην ΙΙΙ, 29 στην ΙV και 4 ασθενείς στην κατηγορία V. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην κατηγορία VI δεν καταχωρήθηκε κανείς, ενώ για όσους τοποθετήθηκαν αρχικώς στην κατηγορία 0, όντας προσωρινή κατηγορία, έγινε επανεκτίμηση και αναλόγως του τρόπου αντιμετώπισής τους, τοποθετήθηκαν σε μία από τις υπόλοιπες.
Συμπέρασμα: Τα ποσοστά ευαισθησίας (88%), ειδικότητας (96,7) και PPV (26.5) του νοσοκομείου μας βρίσκονται μέσα σε αποδεκτά όρια1,2,3,10. Μικρές διακυμάνσεις και αποκλίσεις παρατηρούνται σε επιμέρους κατηγορίες.

Η επίδραση της επιλογής συνδυασμού ανόδου και φίλτρου στην ποιότητα της μαστογραφίας και τη δόση στο μαστό

Α. Τσαλαφούτας (1), Β. Τσαπάκη (2), Σ. Οικονομίδης (3)

(1) Τμήμα Ιατρικής Φυσικής, ΑΟΝΑ "Ο Άγιος Σάββας", Αθήνα
(2) Μονάδα Ιατρικής Φυσικής, Γ.Ν.Ν.Ι. Κωνσταντοπούλειο, Νέα Ιωνία
(3) ΕΕΑΕ, Διεύθυνση αδειών και ελέγχων, Αγία Παρασκευή

Περίληψη
Η μαστογραφία αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση ακτινολογικής εξέτασης, καθώς είναι η μόνη που διενεργείται συστηματικά και σε ασυμπτωματικές γυναίκες στα πλαίσια προγραμμάτων πρόληψης. Για το λόγο αυτό, οι προσπάθειες για την επίτευξη υψηλής ποιότητας απεικόνισης πρέπει να συνδυάζονται με αντίστοιχες προσπάθειες για τη μείωση της δόσης στο μαστό.
Τα σύγχρονα συστήματα μαστογραφίας, ψηφιακά και μη, προσφέρουν διάφορες επιλογές υλικού ανόδου (Μολυβδαίνιο-Μο, Ρόδιο-Rh, Βολφράμιο-W) και φίλτρου (Μολυβδαίνιο-Μο, Ρόδιο-Rh, Αλουμίνιο-Al) της ακτινολογικής λυχνίας, οι οποίες αν χρησιμοποιηθούν κατάλληλα μπορούν να μειώσουν σημαντικά τη δόση στο μαστό διατηρώντας την ποιότητα απεικόνισης σε υψηλά επίπεδα.
Στη μελέτη αυτή αξιολογήθηκε η ποιότητα απεικόνισης και η δόση στο μαστό σε τρεις κλασικούς μαστογράφους (screen-film), έναν ψηφιακό μαστογράφο (flat panel) και έναν μαστογράφο με ψηφιοποιητή (CR), χρησιμοποιώντας κατάλληλα ομοιώματα ποιοτικού ελέγχου. Το air-kerma στην επιφάνεια εισόδου του μαστού (ESAK) και η μέση δόση αδένα στο μαστό (MGD) υπολογίστηκαν από τα στοιχεία έκθεσης με τη χρήση κατάλληλων συντελεστών.
Τα αποτελέσματα των υπολογισμών της MGD και της αξιολόγησης της ποιότητας απεικόνισης αναδεικνύουν τη σημασία της σωστής επιλογής του συνδυασμού υλικού ανόδου και φίλτρου, καθώς η μείωση της δόσης στο μαστό με τη χρήση Mo/Rh, Rh/Rh ή W/Rh είναι δραματική σε σχέση με την επιλογή Μο/Μο. Για τους κλασικούς μαστογράφους η επιλογή Μο/Μο δίνει ελαφρώς καλύτερη ποιότητα απεικόνισης σε μαστούς μικρού ή μέσου πάχους, ενώ για μεγαλύτερους μαστούς δεν ενδείκνυται καθώς η MGD γίνεται εξαιρετικά υψηλή χωρίς η ποιότητα απεικόνισης να είναι σημαντικά καλύτερη. Για τον ψηφιακό μαστογράφο ο συνδυασμός W/Rh που είναι και η εργοστασιακή προεπιλογή εξασφαλίζει πολύ καλή ποιότητα απεικόνισης με πολύ μικρή δόση στο μαστό.

Συγκριτική μελέτη των χαρακτηριστικών τεσσάρων συνδυασμών φιλμ - κασέτας για τη μαστογραφία

Ι. Τσαλαφούτας [1], Α. Φλιώνη-Βύζα [2], Τ. Δρακάκη [1], Η. Κουλεντιανός [1]

[1] Ακτινοδιαγνωστικό Τμήμα και Μονάδα Ιατρικής Φυσικής, Κωνσταντοπούλειο Συγκρότημα- Π.Γ.Ν.Ν.Ι "Η Αγία Όλγα"
[2] Τμήμα Ιατρικής Φυσικής - Νοσοκομείο "Ο Άγιος Σάββας"

Στην εργασία αυτή μελετήσαμε τα χαρακτηριστικά τεσσάρων συνδυασμών κασέτας - φιλμ για μαστογραφία. Αρχικά καθορίστηκαν τα ευαισθησιομετρικά χαρακτηριστικά των φιλμ HDR (Agfa), AD-M (Fuji), MinR-Μ (Kodak) και CM-H (Konica) και στη συνέχεια εκτιμήθηκε η συνολική απόδοση των φιλμ αυτών σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες κασέτες (HDS, AD-M Medium, MinR2190, MM-150), με τη χρήση κατάλληλων ομοιωμάτων, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Η μελέτη όλων των φιλμ έγινε την ίδια μέρα με τις ίδιες συνθήκες έκθεσης και εμφάνισης.
Από τη μελέτη αυτή προέκυψε ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές τόσο στα ευαισθησιομετρικά χαρακτηριστικά των φιλμ όσο και στη δόση που απαιτείται για την επίτευξη της επιθυμητής αμαύρωσης για κάθε συνδυασμό κασέτας - φιλμ. Διαφορές παρατηρήθηκαν και στη διαγνωστική απόδοσή τους, η αξιολόγηση της οποίας είναι εν μέρει υποκειμενική και επηρεάζεται ισχυρά από τις ιδιαίτερες προτιμήσεις των Ακτινοδιαγνωστών.

Αγγειοθυλακιώδης λεμφοειδής υπερπλασία (νόσος του Castleman)

Ο. Αγγελάτου, Ε. Μουταφτσής, Α. Πάνου, Μ. Παντζιαρά, Θ. Καρατζάς

Α' Ακτινοδιαγνωστικό Τμήμα - Μονάδα Μαστογραφίας, Π.Α.Ο.Ν.Α. "Ο Άγιος Σάββας"

Η αγγειοθυλακιώδης λεμφοειδής υπερπλασία είναι μια σπάνια πάθηση αγνώστου αιτιολογίας. Μπορεί να προσβάλλει οποιαδήποτε ομάδα λεμφαδένων. Οι λεμφαδένες του μεσοθωρακίου αποτελούν τη συχνότερη εντόπιση.
Παρουσιάζουμε μία περίπτωση αγγειοθυλακιώδους λεμφοειδούς υπερπλασίας εντοπιζόμενης στη μασχαλιαία χώρα, που είναι μια σπάνια μορφή εκδήλωσης της νόσου, αφού μόνο το 2% των περιπτώσεων αφορά τους μασχαλιαίους λεμφαδένες.

Μαστογραφικά και υπερηχοτομογραφικά ευρήματα της επιπολής θρομβοφλεβίτιδας του μαστού (νόσος Mondor)

Μ. Σκυλακάκη, Θ. Κρατημένος, Α. Μαντζώρου, Ι. Καλογερόπουλος, Π. Πιπερόπουλος

Ακτινοδιαγνωστικό τμήμα, Γενικό Περιφερειακό Νοσοκομείο Αθηνών "Ο Ευαγγελισμός"

Η νόσος Mondor είναι μια θρομβοφλεβίτιδα των επιπολής φλεβών του μαστού και των επιπολής θωρακοεπιγαστρικών φλεβών, πρόκειται δε για μια ασυνήθιστη και σχετικά σπάνια αγγειακή πάθηση. Παρουσιάζονται πέντε περιπτώσεις νόσου Mondor σε γυναίκες οι οποίες προσήλθαν με αναφερόμενο άλγος στο μαστό και παρουσία ψηλαφητής, επώδυνης, επιμήκους κομβολογιοειδούς σκληρίας στον έναν από τους δύο μαστούς. Η κλινική εικόνα σε συνδυασμό με τα ευρήματα στη μαστογραφία και τους υπέρηχους, έθεσε τη διάγνωση της νόσου Mondor ως την επικρατέστερη και οι ασθενείς αντιμετωπίστηκαν συντηρητικά με φαρμακευτική θεραπεία. Τα συμπτώματα υποχώρησαν σε διάστημα 4-6 εβδομάδων, ενώ κατά τον επανέλεγχο επιβεβαιώθηκε η πλήρης υποστροφή των αλλοιώσεων. Ο συνδυασμός της κλινικής εικόνας και των απεικονιστικών ευρημάτων θέτει τη διάγνωση της νόσου Mondor και η διενέργεια βιοψίας θα πρέπει να αποφεύγεται αφού πρόκειται για καλοήθη οντότητα. Σε κάθε περίπτωση όμως κρίνεται σκόπιμο να πραγματοποιείται επανέλεγχος σε σύντομο χρονικό διάστημα (εντός 6 μηνών). Επισημαίνουμε δε την ανάγκη αξιολόγησης των απεικονιστικών ευρημάτων από έμπειρους ακτινολόγους.

Πρωτοπαθής φυματίωση του μαστού: μελέτη με μαστογραφία και υπερηχογράφημα

Α. Μαρκόνης[1], Δ. Ρεπανά[1], Β. Σαββαίδου[1], Α. Ψαχούλα[1], Ο. Αγγελάτου[2]

[1] Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Τμήμα Ιατρικής, Εργαστήριο Ακτινολογίας - Ιατρικής Απεικόνισης
[2] ΠΑΟΝΑ "ο Άγιος Σάββας", Α΄ Ακτινολογικό Εργαστήριο

Ασθενής, γυναίκα 67 ετών προσήλθε με διάχυτη διόγκωση του μαστού, συνοδευόμενη από ορατό δερματικό συρίγγιο. Η μαστογραφία και το υπερηχογράφημα ανέδειξαν διάχυτη βλάβη που θεωρήθηκε αρχικά κακοήθεια. Η ασθενής υποβλήθηκε σε ολική μαστεκτομή. Η βιοψία δεν ανέδειξε κακοήθη στοιχεία και η καλλιέργεια αποκάλυψε Μ. tuberculosis. Η πρωτοπαθής φυματίωση του μαστού είναι μία σπάνια οντότητα, που δύσκολα διαφοροδιαγνώσκεται από νεοπλασματική νόσο και άλλες φλεγμονώδεις εξεργασίες του μαστού.